Yıllık İzinde Çalışılmış Gibi Sayılan Haller
23 Mayıs 2019, Perşembe 16:16 Çalışanların, çalışma şartları ve dinlenme hakları Anayasanın 50. Maddesi ile koruma altına alınmıştır.
Madde;
- Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz.
- Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.
- Dinlenmek, çalışanların hakkıdır.
- Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.
Demek sureti ile çalışma hakkı ve dinlenme hakkını düzenlemiştir.
Söz konusu Anayasa hükmü neticesinde, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53 ve takip eden maddelerinde de ücretli yıllık izin hakkı ve şartları düzenlenmiştir.
Yıllık İzin Süreleri
İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
- Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
- Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
- Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden, Az olamaz.
- Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır.
- Onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek
yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
- 696 Sayılı KHK ile Sürekli işçi kadrosuna geçen personellerin izinleri TİS ile 2 şer gün artırılmıştır.
Yıllık izin süreleri minimum olup iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.
Yıllık İzne Hak Kazanma
Yıllık İzine hak kazanmak için işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış olmak gerekiyor. İşçilerin Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli olan bir yıllık sürenin hesabında aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek hesaplanır.
Yıllık İzin Bakımından Çalışılmış Gibi Sayılan Haller
4857/55. Maddesi, bazı durumları yıllık izin hakkının hesaplanmasında çalışılmış gibi sayılmasına ve bu sürelerin yıllık izin sürelerinden düşülmemesine imkan tanımıştır. Kısaca bu süreler yıllık izin süreleri ile iç içe girmez.
a) İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler yıllık izne hak kazanmada çalışılmış gibi sayılmaktadır
b) Kadın işçilerin doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler. Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.
c) İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler. Bu sürenin yılda 90 günden fazlası sayılmaz.
d) Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın onbeş günü. Söz konusu sürenin hesaplanması işçinin yeniden işe başlaması şartına bağlanmıştır.
e) 66 ncı maddede sözü geçen zamanlar.
- Madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler.
- İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler.
- İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler.
- İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler.
- Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler.
- Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi,işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler.
f) Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri.
Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri yıllık izne hak kazanmada çalışılmış gibi sayılır. Ulusal Bayram ve genel tatil günleri, 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunu’nda ayrıntılı olarak gösterilmiştir. Bir takvim yılı içinde Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinin toplamı 15,5 gündür.
Ulusal Bayram ve genel tatil günleri ile süreleri şöyle sıralanabilir:
- 29 Ekim Ulusal Bayram Günü: 28 Ekim günü saat 13.00’ten itibaren başlar ve 29 Ekim günü devam eder.
- 23 Nisan günü; Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı; 1 gün’dür.
- 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı; 1 gün’dür.
- 30 Ağustos Zafer Bayramı; 1 gün’dür.
- Yılbaşı Günü:1 Ocak günü; yılbaşı tatili; 1 gün’dür.
- Ramazan bayramı; arife günü saat 13.00’ten başlar ve 3,5 gün’dür.
- Kurban bayramı; arife günü saat 13.00’ten başlar ve 4,5 gün’dür.
- Emek ve Dayanışma Günü: 1 Mayıs günü, 1 gün’dür.
Demokrasi ve Milli Birlik Günü: 15 Temmuz günü, 1 gün’dür.
Yukarıda belirtilen günler yıllık izne hak kazanmada çalışılmış gibi sayılır.
g) 3153 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan yönetmeliğe göre röntgen muayenehanelerinde çalışanlara pazardan başka verilmesi gereken yarım günlük izinler.
h) İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçilik konuları ile ilgili uluslararası kuruluşların konferans, kongre veya kurullarına işçi veya sendika temsilcisi olarak katılması sebebiyle işlerine devam edemedikleri günler.
ı) Ek 2 nci maddede sayılan Mazeret izin süreleri:
- İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün,
- eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir.
- İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğununtedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir.
j) İşveren tarafından verilen diğer izinler ile 65 inci maddedeki kısa çalışma süreleri: 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Ek 2 maddesinde yer alan kısa çalışma süreleri yıllık izne hak kazanmada çalışılmış gibi sayılmaktadır. Buna göre, genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir.
k) İş Kanunu’nun uygulanması sonucu olarak işçiye verilmiş bulunan yıllık ücretli izin çalışılmış gibi kabul edilen süreler arasında sayılmaktadır.
Yıllık İzin Uygulanması
Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. İşveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur.
İzin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir.
Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz.
Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemeleri ve bu bunu belgelemeleri halinde koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır.
İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.
Madde;
- Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz.
- Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.
- Dinlenmek, çalışanların hakkıdır.
- Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.
Demek sureti ile çalışma hakkı ve dinlenme hakkını düzenlemiştir.
Söz konusu Anayasa hükmü neticesinde, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53 ve takip eden maddelerinde de ücretli yıllık izin hakkı ve şartları düzenlenmiştir.
Yıllık İzin Süreleri
İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
- Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
- Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
- Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden, Az olamaz.
- Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır.
- Onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek
yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
- 696 Sayılı KHK ile Sürekli işçi kadrosuna geçen personellerin izinleri TİS ile 2 şer gün artırılmıştır.
Yıllık izin süreleri minimum olup iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.
ASGARİ YILLIK İZİN SÜRELERİ | Hizmet Süresi/Yaş | İşçiler | 696 KHK | Yer altı İşçileri | Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara | 14 Gün | 16 Gün | 18 Gün | Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlar | 20 Gün | 22 Gün | 24 Gün | On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlar | 26 Gün | 28 Gün | 30 Gün | 18 yaş ve altında olan küçükler | 20 Gün | 22 Gün | ----- | 50 yaş ve üzerinde olan işçiler | 20 Gün | 22 Gün | 24 Gün |
Yıllık İzne Hak Kazanma
Yıllık İzine hak kazanmak için işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere en az bir yıl çalışmış olmak gerekiyor. İşçilerin Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli olan bir yıllık sürenin hesabında aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek hesaplanır.
Yıllık İzin Bakımından Çalışılmış Gibi Sayılan Haller
4857/55. Maddesi, bazı durumları yıllık izin hakkının hesaplanmasında çalışılmış gibi sayılmasına ve bu sürelerin yıllık izin sürelerinden düşülmemesine imkan tanımıştır. Kısaca bu süreler yıllık izin süreleri ile iç içe girmez.
a) İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler yıllık izne hak kazanmada çalışılmış gibi sayılmaktadır
b) Kadın işçilerin doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler. Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.
c) İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler. Bu sürenin yılda 90 günden fazlası sayılmaz.
d) Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın onbeş günü. Söz konusu sürenin hesaplanması işçinin yeniden işe başlaması şartına bağlanmıştır.
e) 66 ncı maddede sözü geçen zamanlar.
- Madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler.
- İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler.
- İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler.
- İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler.
- Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler.
- Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi,işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler.
f) Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri.
Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri yıllık izne hak kazanmada çalışılmış gibi sayılır. Ulusal Bayram ve genel tatil günleri, 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunu’nda ayrıntılı olarak gösterilmiştir. Bir takvim yılı içinde Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinin toplamı 15,5 gündür.
Ulusal Bayram ve genel tatil günleri ile süreleri şöyle sıralanabilir:
- 29 Ekim Ulusal Bayram Günü: 28 Ekim günü saat 13.00’ten itibaren başlar ve 29 Ekim günü devam eder.
- 23 Nisan günü; Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı; 1 gün’dür.
- 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı; 1 gün’dür.
- 30 Ağustos Zafer Bayramı; 1 gün’dür.
- Yılbaşı Günü:1 Ocak günü; yılbaşı tatili; 1 gün’dür.
- Ramazan bayramı; arife günü saat 13.00’ten başlar ve 3,5 gün’dür.
- Kurban bayramı; arife günü saat 13.00’ten başlar ve 4,5 gün’dür.
- Emek ve Dayanışma Günü: 1 Mayıs günü, 1 gün’dür.
Demokrasi ve Milli Birlik Günü: 15 Temmuz günü, 1 gün’dür.
Yukarıda belirtilen günler yıllık izne hak kazanmada çalışılmış gibi sayılır.
g) 3153 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan yönetmeliğe göre röntgen muayenehanelerinde çalışanlara pazardan başka verilmesi gereken yarım günlük izinler.
h) İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçilik konuları ile ilgili uluslararası kuruluşların konferans, kongre veya kurullarına işçi veya sendika temsilcisi olarak katılması sebebiyle işlerine devam edemedikleri günler.
ı) Ek 2 nci maddede sayılan Mazeret izin süreleri:
- İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün,
- eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir.
- İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğununtedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir.
j) İşveren tarafından verilen diğer izinler ile 65 inci maddedeki kısa çalışma süreleri: 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Ek 2 maddesinde yer alan kısa çalışma süreleri yıllık izne hak kazanmada çalışılmış gibi sayılmaktadır. Buna göre, genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir.
k) İş Kanunu’nun uygulanması sonucu olarak işçiye verilmiş bulunan yıllık ücretli izin çalışılmış gibi kabul edilen süreler arasında sayılmaktadır.
Yıllık İzin Uygulanması
Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. İşveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur.
İzin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler hâlinde kullanılabilir.
Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz.
Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemeleri ve bu bunu belgelemeleri halinde koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır.
İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.