AİHM: 6 Saat fazla gözaltı hak ihlali

Sahur baskınıyla gözaltına alınan polislerden bazılarının gözaltı süresinin dolmuş olmasına rağmen sorgularının sürmesi, insan hakkı ihlali ve kötü muamele riskinin yüksekliği anlamına geliyor.İstanbul’da polislerin gözaltı süresinin aşılması Anayasa ve Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun yanı sıra AİHM’e göre de insan hakkı ihlali. AİHM, 4 gün 6 saat süren bir gözaltı için ‘özgürlük ve güvenlik hakkının ihlali’ kararı verdi.Sahur baskınıyla gözaltına alınan polislerden bazılarının gözaltı süresinin dolmuş olmasına rağmen sorgularının sürmesi tartışmaları aratarak sürüyor. Kanuna göre gözaltı süresi dolana kadar herhangi bir karar sonucuna ulaşılamazsa şüphelilerin derhal serbest bırakılmaları gerekiyor.ADLİ DENETİM OLMALIBu konuda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), İngiltere’de IRA’ya yönelik operasyonda gözaltına alınan Terence Patrick Brogan ve diğerleri davasında çarpıcı bir karara imza attı. Yüksek mahkeme, toplumu bütünüyle terörizmden koruma amacıyla olsa dahi mahkeme yoluyla sağlanmış adli bir denetim olmadan, 4 gün 6 saat süren bir gözaltıyı insan hakları ihlali buldu. Mahkeme bu sürenin aşılmasını ‘özgürlük ve güvenlik hakkının ihlali’ saydı. Türkiye’den yapılan pek çok başvuruda da bu içtihada vurgu yapılarak ihlal kararları verildi.İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE RİSKİ YÜKSEKAİHM içtihatlarında mahkeme olağan hallerde gözaltı süresini azami 4 günle sınırlıyor. Bu sürenin üzerindeki tutmaları sözleşmenin ihlali olarak yorumlayan AİHM, bu süreyi aşan gözaltında tutma durumlarında, gözaltında işkence ve kötü muamele yapılması ve bunun izlerinin kaybolması riskinin yüksek olduğunu belirtiyor. Bu durumun baskı unsuru oluşturarak itiraf almaya da sebep olabileceği belirtiliyor. Mahkeme, Brogan kararında olduğu gibi 4 gün 6 saatlik gözaltı süresini de sözleşmeye aykırı buluyor.SÜRE DOLDU22 Temmuz tarihinde İstanbul’daki soruşturma kapsamında gözaltına alının 49 emniyet müdürüyle ilgili gözaltı süresinin aşılması ve kötü muamele gibi iddialar bulunuyor. 22 Temmuz’da gözaltına alınan polis müdürlerinin 4 günlük gözaltı süreleri 25 Temmuz’u 26 Temmuz’a bağlayan gece yarısı doldu. Buna rağmen savcılık bu süre zarfında zanlıları mahkemeye sevk etmedi. Bunun üzerine polislerin avukatları CMK 91. maddeye göre şüpheli polislerin öngörülen süreler içinde hakim karşısına çıkarılamadıklarını hatırlatarak serbest olduklarını belirtti. Ancak polislerin adliye dışına çıkmalarına polis tarafından izin verilmedi.3 GÜN 9 SAAT DE FAZLAAİHM, 3 Şu­bat 2009’da ver­di­ği İpek ve di­ğer­le­ri / Tür­ki­ye ka­ra­rın­da da 3 gün 9 sa­at olan gö­zal­tı sü­re­si­ni gö­zal­tı­na alı­nan­la­rın re­şit ol­ma­ma­sı ne­de­niy­le hak ih­la­li say­dı. Zan­lı­la­rın ha­kim önü­ne ge­cik­miş ola­rak çı­ka­rıl­dı­ğı­ ve söz­leş­me­nin ih­lal edil­di­ği so­nu­cu­na var­dı. Taz­mi­na­ta hük­met­ti.
BROGAN KARARIAİHM ka­rar­la­rı­na gö­re, gö­zal­tı sü­re­si­nin aşıl­ma­sı açık bir in­san hak­kı ih­la­li. AİH­M’­nin bu ko­nu­da on­lar­ca ka­ra­rı bu­lu­nu­yor. Bun­lar­dan bi­ri de İn­gil­te­re­’nin IRA­’ya yö­ne­lik ope­ras­yo­nun­da gö­zal­tı­na alı­nan 4 ki­şi­nin aç­tı­ğı da­va­da ve­ril­di. 29 Ka­sım 1988 ta­rih­li Bro­gan ve di­ğer­le­ri da­va­sı­na iliş­kin AİHM ka­ra­rın­da, te­rör şüp­he­li­si 4 baş­vu­ra­nın, Ku­zey İr­lan­da­’da po­lis ta­ra­fın­dan gö­zal­tı­na alın­dı­ğı, 4 gün 6 sa­at ila 6 gün ara­sı bir sü­re de­vam eden sor­gu­la­rı son­ra­sın­da hak­la­rın­da bir suç is­na­dı ya­pıl­mak­sı­zın ve­ya hâ­kim kar­şı­sı­na çı­ka­rıl­mak­sı­zın sa­lı­ve­ril­di­ği vur­gu­lan­dı. AİHM, söz­leş­me­de­ki ‘i­ve­di­li­k’ ge­re­ği­nin 4 gün 6 sa­at­lik ve­ya da­ha uzun bir sü­re­ye uza­tı­la­ma­ya­ca­ğı­na hük­met­ti.

TOP­LU­MU KO­RU­MAK OL­SA DA­Hİ SÜRE DIŞINDAKa­rar­da, ha­ki­min de­net­le­me­si ol­mak­sı­zın 4 gün 6 sa­at sü­ren po­lis gö­ze­ti­min­de alı­kon­ma­nın, top­lu­mu bü­tün ola­rak te­rö­riz­me kar­şı ko­ru­ma ama­cı­nı ta­şı­sa da­hi, AİH­S’­nin 5 no­lu pro­to­ko­lü­nün 3. mad­de­sin­de ön­gö­rü­len sü­re­ye iliş­kin ke­sin kı­sıt­la­ma­nın dı­şın­da kal­dı­ğı­na dik­kat çe­kil­di.

Bugün Gazetesi